Zachowek to instytucja prawa spadkowego, która ma na celu ochronę najbliższych członków rodziny spadkodawcy. Nawet jeśli zostali oni pominięci w testamencie lub spadek został przepisany na inną osobę, mogą domagać się określonej części majątku – właśnie w formie zachowku.

Komu przysługuje zachowek?

Zachowek przysługuje:

• zstępnym (dzieciom, wnukom),
• małżonkowi,
• rodzicom spadkodawcy (jeśli nie ma dzieci).

Kiedy można się o niego ubiegać?

Zachowek można dochodzić, jeśli dana osoba:

• została pominięta w testamencie,
• otrzymała mniej niż przysługuje jej z tytułu zachowku,
• nie została powołana do spadku, a cały majątek przypadł innej osobie.

Ile wynosi zachowek?

Zazwyczaj zachowek wynosi:

• 1/2 wartości udziału spadkowego, który przysługiwałby danej osobie przy dziedziczeniu ustawowym,
• 2/3 tej wartości – jeśli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni.

Przykład: Jeśli spadkodawca miał jednego syna i cały majątek przepisał w testamencie swojej partnerce, syn może żądać zachowku w wysokości 1/2 tego, co odziedziczyłby, gdyby nie było testamentu.

Jak wygląda proces o zachowek krok po kroku?

1.Wezwanie do zapłaty – zanim złożysz pozew, warto wystąpić do spadkobiercy z pisemnym wezwaniem do zapłaty należnego zachowku.

2. Pozew o zachowek – jeśli nie dojdzie do porozumienia, kolejnym krokiem jest złożenie pozwu do sądu cywilnego.

3.Postępowanie sądowe:

• Sąd bada, czy osoba żądająca zachowku jest do niego uprawniona,
• Ustala wartość spadku i udziału spadkowego,
• Sprawdza, czy w grę wchodzą darowizny dokonane przez spadkodawcę,
• Weryfikuje, jakie składniki majątku wchodzą w skład masy spadkowej.

4. Wyrok sądu – po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd wydaje wyrok zasądzający określoną kwotę tytułem zachowku.

Jakie dowody przeprowadza sąd?

W sprawie o zachowek kluczowe znaczenie mają dowody, które pozwolą sądowi ustalić:

• wartość majątku spadkodawcy – np. operat szacunkowy nieruchomości, wycena ruchomości (samochody, dzieła sztuki itp),
• dokonane darowizny – umowy darowizny, zeznania świadków, potwierdzenia przelewów,
• treść testamentu – testament notarialny lub własnoręczny,
• skład rodziny i stopień pokrewieństwa – akty urodzenia, małżeństwa, zgonu.

Przykład: Pan Marek, ojciec dwóch córek, przed śmiercią sporządził testament, w którym cały majątek przekazał jednej z córek. Druga córka, która została pominięta, może wystąpić do sądu o zachowek. Sąd ustali wartość majątku pana Marka i określi, ile córce należy się tytułem zachowku – zazwyczaj połowa wartości udziału spadkowego, jaki przypadłby jej przy dziedziczeniu ustawowym.

Przedawnienie roszczenia o zachowek – o czym trzeba pamiętać?

Roszczenie o zachowek ulega przedawnieniu. Zgodnie z Kodeksem cywilnym:

• termin przedawnienia wynosi 5 lat od ogłoszenia testamentu, jeśli spadkodawca zostawił testament,
• jeśli dziedziczenie odbywa się na podstawie ustawy (czyli nie ma testamentu), termin ten liczy się od otwarcia spadku, czyli od śmierci spadkodawcy.

Co przerywa bieg przedawnienia?

Bieg przedawnienia może zostać przerwany przez:

• wniesienie pozwu do sądu,
• wezwanie do zapłaty (jeśli zostanie udokumentowane, np. za pomocą listu poleconego z potwierdzeniem odbioru),
• wszczęcie mediacji,
• uznanie długu przez zobowiązanego, np. w korespondencji mailowej lub pisemnej.

Po przerwaniu biegu przedawnienia termin ten zaczyna biec na nowo od początku.

Skutki przedawnienia

Jeśli roszczenie o zachowek się przedawni, dłużnik (np. spadkobierca) może uchylić się od zapłaty, powołując się na zarzut przedawnienia. Oznacza to, że sąd oddali pozew, nawet jeśli roszczenie było zasadne. Z tej przyczyny nie warto zwlekać z podjęciem kroków prawnych.

Jeśli uważasz, że przysługuje Ci zachowek – skontaktuj się z Kancelarią. Pomogę ustalić, jaka kwota Ci się należy i przeprowadzę Cię przez cały proces.

opublikowano: 15.04.2025 r.